Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе фермер хуҫалӑхӗсенче ҫурхи уй-хир ӗҫӗсем малалла пыраҫҫӗ. Паянхи кун тӗлне илсен, пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 179,3 пин гектар ҫинче, е 85,5 процент, акнӑ. Пӗлтӗрхи ҫак кун тӗлне пӗтӗмпе 203,9 пин гектар акнӑ, е планпа пӑхнин 101,8 процентне.
Планпа пӑхнин 95 ытларах процентне хальлӗхе Муркаш (99,7%), Пӑрачкав (99,7%), Елчӗк (98,3%) тата Куславкка (98%) районӗсенче акнӑ.
Техника культурисене республикӑра 16 пин гектар (2021 ҫулта – 17,3 пин гектар) акнӑ, ҫав шутран 5,8 пин гектарӗ — рапс, 3,5 пин гектарӗ — горчица (сарӑ пӑрӑҫ).
Россельхозцентр пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енри виҫе районта тыр-пула сиенлетекен уй пӑрҫисене асӑрханӑ. Вӑл – 1,5-2 миллиметр тӑршшӗ нӑрӑ. Вӗсем ҫуркунне уйра тухаҫҫӗ, 17-20 градус ӑшӑтсан уйрӑмах вӑйлӑ ӗрчеҫҫӗ.
Ҫак хурт-кӑпшанкӑ ҫурхи тыр-пула сӑтӑр кӳрет. Сиенленнӗ ӳсен-тӑран ҫитӗнме, сарӑхма пуҫлать, унтан типсе хӑрать. Уй пӑрҫи ытларах Елчӗк, Патӑрьел, Пӑрачкав районӗсенче нумайрах пулнине палӑртнӑ.
1 тӑваткал метр ҫӗр ҫинче 30-40 нӑрӑ пулни питӗ сиен кӳрет, ҫавӑнпа им-ҫам сапма тивет.
Час-часах ҫумӑр ҫунӑран республикӑри аграрисем ҫуракине ниепле те вӗҫлеймеҫҫӗ. Кун пирки «Чӑваш Ен» ПТРК пӗлтерет.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗнчи пӗрремӗш декадӑри пек сивӗ 15 ҫул пулман. 20 градус ӑшӑ килесси пирки хальлӗхе шарламаҫҫӗ те. Ҫумӑрӗ вара час-часах ҫӑвать, хуҫалӑхсем ӗҫсене пурнӑҫлаймаҫҫӗ.
Кӑҫал ҫӗрулми, пахча ҫимӗҫ ытларах лартма палӑртнӑ. Ҫӗрулмине паянхи куна 260 гектар ҫинче лартнӑ. Пӗтӗмпе вара 20 пин гектар лартма палӑртнӑ. Ҫавӑн пекех сахӑр кӑшманӗ, пахча ҫимӗҫ туса илме палӑртнӑ.
Кӑҫал республикӑра ҫураки ӗҫӗсене 545 пин гектар ҫӗр ҫинче ирттермелле.
Нидерландра экологи ӑсчахӗсем фермерсене хӑлхаллӑ сӑтӑрҫӑсен нушине ӑнланса вӗсене валли альтернативлӑ апат вырнаҫтарма сӗннӗ. Кун пирки «Агро XXI» ял хуҫалӑх порталӗ хыпарлать.
Нидерландри пӗтӗм лаптӑкра 2022 сунар тапхӑрӗнче кроликсене тытмӗҫ. Кунсӑр пуҫне, Гронинген, Лимбург тата Утрехт провинцийӗсенче мулкач тытма чарнӑ. Ҫакнашкал йышӑнӑва Ҫутҫанталӑкпа азот министрӗ Кристианна ван дер Валь тунӑ, ун шучӗпе асӑннӑ чӗрчунсен йышӗ хӑрушлӑхра тӑрать.
Сунарҫӑсен ассоциацийӗсем азот министрӗпе килӗшесшӗнех мар – Сунарҫӑсен патшалӑх пӗрлӗхӗ Ваарденбург бюропа пӗрле ирттернӗ тӗпчев тӑрӑх Нидерландри мулкачсен шучӗ малтанхинчен икӗ хута яхӑн пысӑкрах пулса тухнӑ.
Тӗпчев ҫакна та кӑтартса панӑ: мулкачсем — питӗ ӑслӑ чӗрчунсем, вӗсем хӑйсен пурнӑҫ йӗркине Нидерландри пек ҫынсем йышлӑн пурӑнакан вырӑнпа адаптациленӗ, апатланма вӗсем, тӗпрен илсен, ҫӗрле, ҫынсем кансӗрлемен чухне, тухаҫҫӗ.
Фермерсен уйӗсем — мулкачсемшӗн юратнӑ тӑранмалли вырӑн, тӗслӗхрен, вӗсем вӑрмантан тӳрех сахӑр кӑшман уйне тухаҫҫӗ те ҫулҫисене пӗр ҫӳллӗш таран ҫиеҫҫӗ, хӑш чухне ӳсентӑранӑн ӳсмелли вырӑнне те кӑшласа кӑлараҫҫӗ, ҫавна пула ӳсентӑран типсе ларать.
Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе фермерсем теплицӑра пахчаҫимӗҫ туса илессипе ҫине тӑрса ӗҫлеҫҫӗ. Респуликӑн Ял хуҫалӑх министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа теплицӑсенче 10,6 пин тонна пахчаҫимӗҫ туса илнӗ, ку вӑл пӗлтӗрхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 1,1 процент нумайрах.
Асӑннӑ 10,6 пин тоннӑран 4,7 пин тонни — помидор. Ҫак культурӑна теплицӑра кӑҫал пӗлтӗрхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 10,5 процент нумайрах туса илнӗ. Аграрисем баклажан та ӳстереҫҫӗ. Ӑна кӑҫал 1,5 хут нумайрах туса илнӗ, тухӑҫа хальлӗхе 60 тонна пухса кӗртнӗ. Хӑяра 5,9 пин тонна татнӑ.
Шупашкарта пилӗк вырӑнта ял хуҫалӑх ярмӑрккисем ӗҫлеҫҫӗ. Ку эрнере шӑматкун улттӑмӗш те уҫӑлӗ. Вӑл Атӑл леш енче Сосновка ялӗнче пулӗ. Ярмӑрккӑ чарӑну ҫывӑхӗнче ӗҫлӗ.
Ял хуҫалӑх ярмӑрккисенче сутуҫӑсене вырӑнсене тӳлевсӗрех параҫҫӗ. Ҫавна май халӑх унта пахча ҫимӗҫе, ытти продукцие йӳнӗрехпе туянма пултарать.
Тивӗҫлӗ канури ҫынсене тата патшалӑхран ҫӑмӑллӑхпа усӑ куракан ҫынсене нимеҫӗсем ҫимӗҫсене киле илсе ҫитерме пулӑшӗҫ. Ял хуҫалӑх ярмӑрккисем 9 сехетрен пуҫласа 15 сехетчен ӗҫлӗҫ.
Чӑваш Енре агробиотехнопарк уҫӑлӗ. Ҫавна Раҫҫей Правительствин вице-премьерӗ Викторий Абрамченко та ырланӑ.
Агробиотехнопаркра пахча-ҫимӗҫпе ҫӗрулмине, хӑмлана тарӑннӑн тирпейлеме палӑртнӑ, унтах ӑратлӑх ӗҫне та аталантарӗҫ.
Проектра палӑртнӑ тӑрӑх, ген селекциллӗ лабораторисем ӗҫлеттерсе ярасшӑн.
«Агропрорыв» проекта ӗҫлеттерсе ярсан 2030 ҫул тӗлне пирӗн республикӑра ют ҫӗршывран ӑратлӑ выльӑх-чӗрлӗхпе ҫӗрулми туянасси 55 процент таран чакмалла, хӑмлан ҫӗнӗ сорчӗсемпе хамӑра 65 процент таран тивӗҫтермелле.
Халӑха канмалли кунсенче ярмӑрккӑсем йӗркелени питӗ килӗшнӗ. Ҫавна май суту-илӳ точкисене те нумайлатӗҫ.
Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, малтанах виҫӗ вырӑнта фермер продукцине сутнӑ. Малашне вӗсем пилӗк вырӑнта пулӗҫ. Ҫакна ярмӑрккӑна халӑх йышлӑн ҫӳренипе тума йышӑннӑ. Ҫынсем хӑйсем те суту-илӳ вырӑнӗсене нумайлатма ыйтнӑ.
Унччен ярмӑрккӑ «Николаевски» суту-илӳ комплексӗнче, «Шупашкар» универмаг патӗнче тата «Ҫурҫӗр» суту-илӳ комплексӗнче ӗҫленӗ. Малашне фермер продукцине «Кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ» суту-илӳ комплексӗнче тата «Дар» тулли мар яваплӑ обществӑра («Шупашкар» пасар) туянма пулать. Ярмӑрккӑра апат-ҫимӗҫе лавккаринчен йӳнӗрехпе туянма май пур.
Вӑрнар районӗнчи аграрисем ҫурхи ӗҫсене пуҫланӑ. Унта «Мураты» хуҫалӑх тата «Санары» агрофирма кӗрхи культурӑсене апатлантарма тытӑннӑ.
Районӗпе илсен, кӗрхи культурӑсен мӗнпур лаптӑкӗ 6912 гектарпа танлашать, ҫав шутра кӗрхи тулӑ — 6377 гектар, кӗрхи ыраш — 521 гектар.
«Мураты» предприятире пӗлтӗр кӗрхисене 514 гектар ҫинче акса хӑварнӑ, «Санары» агрофирмӑра — 323 гектар.
Икӗ хуҫалӑхра та удобрение «Туман-2» хальхи вӑхӑтри техника сапать. «Кӗрхисене азотпа вӑхӑтра апатлантарсан вӗсем хӑвӑртрах вӑй илсе ӳсме тытӑнӗҫ», — тесе шухӑшлаҫҫӗ хуҫалӑхсенчи агрономсем.
Вӑрнарти хутӑш препартсен заводӗнче ҫумкурӑкпа кӗрешекен тата тепӗр 6 йышши препарат туса кӑларма тытӑннӑ. Сериллӗ производствӑна предприятире пӗлтӗр йӗркелесе янӑ.
Унччен завод ассортименчӗ ҫулталӑкра 5-6 препаратпа танлашнӑ, кӑҫалхи 3 уйӑхра ҫӗнӗрен 8 йышши пестицид кӑларма тытӑннӑ. Завод кӑҫал ҫӗнӗ йышши 13 препарат кӑларма тытӑнма палӑртнӑ. Вӗсене «Август» компани ӗҫченӗсем аграри секторне мӗн кирлине кура шухӑшласа кӑлараҫҫӗ.
Компани чылай препарата Вӑрнарта кӑларать. Унта опытлӑ коллектив ӗҫлет, специалистсенчен чылайӑшӗ хими производствине аван пӗлет.
+0.3 °C